Η Ελληνική Νομοθεσία σχετικά με τα Σήματα, το Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας και τα Βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα

I. Σήμα

Το ελληνικό δίκαιο σημάτων υπέστη πρόσφατα τροποποιήσεις, καθώς εισήχθη ο νέος νόμος 4072/2012, ο οποίος αντικατέστησε τον προϊσχύσαντα νόμο 2239/1994.

Στο ελληνικό δίκαιο γίνονται δεκτά προς καταχώριση τα περισσότερα γνωστά είδη σημάτων ως εθνικά σήματα, ήτοι

– λεκτικά σήματα. Αυτά μπορούν να αποτελούνται από ή μία περισσότερες λέξεις ή μικρές φράσεις, εφόσον δεν είναι απλά περιγραφικές και είναι σε θέση να διακρίνουν τα προϊόντα του καταθέτη από τα υπόλοιπα ανταγωνιστικά προϊόντα.

– εικαστικά σήματα, ήτοι σήματα που σχηματίζονται από σύμβολα κάθε είδους, όπως γράμματα, αριθμοί, λέξεις σε απόκλιση από τη συνήθη μορφή τους καθώς αφηρημένες γραφικές παραστάσεις, εφόσον πάντοτε υπάρχει διακριτική ικανότητα.

– σύνθετα σήματα, ήτοι σήματα αποτελούμενα από συνδυασμό λέξεων και εικόνων.

– τρισδιάστατα σήματα. Συχνή περίπτωση τέτοιου σήματος αποτελεί το σχήμα του προϊόντος ή της συσκευασίας του

Ως σήματα δεν μπορούν να καταχωριστούν ορισμένα σημεία. Οι σημαντικότερες περιπτώσεις είναι οι εξής:

– στερούνται διακριτικού χαρακτήρα

– συνίστανται αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν στο εμπόριο για τη δήλωση του είδους, της ποιότητας, των ιδιοτήτων, της ποσότητας, του προορισμού, της αξίας, της γεωγραφικής προέλευσης ή του χρόνου παραγωγή του προϊόντος / υπηρεσίας ή άλλων χαρακτηριστικών του προϊόντος ή της υπηρεσίας

– συνίστανται αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις που έχουν καταστεί συνήθη στην καθημερινή γλώσσα ή στην πάγια πρακτική του εμπορίου

– συνίστανται αποκλειστικά από το σχήματ που επιβάλλεται από την φύση του πρ勤ιοντος ή είναι απαραίτητο για την επίτευξη τεχνικού αποτελέσματος ή προσδίδει ουσιαστική αξία στο προϊόν

– μπορούν να παραπλανήσουν το κοινό ως προς την φύση, την ποιότητα ή τη γεωγραφική προέλευση του προϊόντος / υπηρεσίας

Πέραν των παραπάνω περιπτώσεων, απαγορεύεται φυσικά και η κατάθεση σήματος που ταυτίζεται ή ομοιάζει σε σημείο που να προκαλείται κίνδυνος σύγχυσης με προγενέστερο σήμα, είτε εθνικό, είτε διεθνές (που να έχει ισχύ στην Ελλάδα) είτε κοινοτικό.

Η διαδικασία κατάθεσης εθνικού σήματος απαιτεί την υποβολή σχετικού αιτήματος στην υπηρεσία σημάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης, που να συνοδεύεται από διάφορα νομιμοποιητικά έγγραφα καθώς και απεικόνιση του σήματος. Για τη διαδικασία αυτή είναι απαραίτητη η υποστήριξη από δικηγόρο στην Ελλάδα, ο οποίος μάλιστα θα πρέπει να προβεί σε ενδελεχή έρευνα προ της καταχώρισης προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει προγενέστερο σήμα  με το οποίο να υπάρχει οποιοσδήποτε κίνδυνος σύγχυσης.

Διεθνή και κοινοτικά σήματα απολαμβάνουν στην Ελλάδα προστασία αντίστοιχη που προβλέπεται από την νομοθεσία και στις άλλες χώρες.

ΙΙ. Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας

Η ελληνική νομοθεσία προστατεύει εξάλλου τις εφευρέσεις, προβλέποντας την κατοχύρωση διπλώματος ευρεσιτεχνίας εφόσον συντρέχουν ορισμένες προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις.

Ως εφεύρεση νοείται το δημιούργημα του ανθρωπίνου πνεύματος για την επίλυση τεχνικού προβλήματος με εφαρμογή φυσικών νόμων κατά τρόπο άγνωστο μέχρι τώρα, που υπερβαίνει για τον μέσο ειδικό το συνηθισμένο μέτρο προόδου ή τη σχετική και γνωστή στάθμη της τεχνικής. Ο νόμος προβλέπει την χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για επινοήματα νέα που εμπεριέχουν εφευρετική δραστηριότητα και είναι επιδεκτικά βιομηχανικής εφαρμογής. Η άξια προστασίας εφεύρεση μπορεί να αναφέρεται σε προϊόν, μέθοδο ή βιομηχανική εφαρμογή.

Ο νόμος δεν θεωρεί εφευρέσεις επιδεκτικές βιομηχανικής εφαρμογής:

– τις ανακαλύψεις, επιστημονικές θεωρίες και μαθηματικές μεθόδους

– τις αισθητικές δημιουργίες

– τα σχέδια, κανόνες και μεθόδους για την άσκηση πνευματικών δραστηριοτήτων, για παιγνίδια και για την άσκηση οικονομικών δραστηριοτήτων, καθώς και τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών

– την παρουσίαση πληροφοριών

– τις μεθόδους χειρουργικής και θεραπευτικής αγωγής του ανθρωπίνου σώματος ή του σώματος των ζώων

– τις διαγνωστικές μεθόδους που εφαρμόζονται στο ανθρώπινο σώμα ή στο σώμα των ζώων

Για την χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας απαιτείται κατάθεση στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, ο οποίος είναι αρμόδιος να αποφασίσει την χορήγηση του διπλώματος ευρεσιτεχνίας.

Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει την προστασία και των αλλοδαπών νομίμως κατοχυρωμένων ευρεσιτεχνιών καθώς και των ευρωπαϊκών ευρεσιτεχνιών σύμφωνα με την αντίστοιχη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

ΙΙΙ. Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας

Τα υποδείγματα και σχέδια χρησιμότητας συνιστούν νέες επινοήσεις του ανθρωπίνου πνεύματος που περιέχεται σε ενσώματο κινητό αντικείμενο. Αναφέρονται στον χώρο της τεχνικής, δίνουν λύση σε τεχνικό πρόβλημα και αν έχουν βιομηχανική εφαρμογή, δικαιούνται προστασίας μέσω της έκδοσης αντιστοίχου πιστοποιητικού υποδείγματος χρησιμότητας., χωρίς μάλιστα να απαιτείται η ύπαρξη εφευρετικής δραστηριότητας.

Ως παραδείγματα αναφέρονται τα εργαλεία, όργανα, σκεύη, εξαρτήματα, τα οποία μπορεί να κατασκευάζονται για πρώτη φορά ή και να βελτιώνονται και τελειοποιούνται ώστε να πραγματώνουν τον σκοπό.

Για την κατοχύρωση υποδείγματος χρησιμότητας απαιτείται υποβολή αίτησης στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, ενώ γενικά οι περισσότερες διατάξεις του νόμου για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας εφαρμόζονται αντίστοιχα και για τα υποδείγματα χρησιμότητας.

ΙV. Βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα

Στην Ελλάδα προστατεύονται τα βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα δυνάμει του π.δ. 259/1997 καθώς και το π.δ. 161/2002, τα οποία έχουν κυρώσει σχετική διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Το βιομηχανικό σχέδιο / υπόδειγμα είναι δυσδιάστατη (σχέδιο) ή τρισδιάστατη (υπόδειγμα) διάπλαση μορφής που έχει πρακτικό προορισμό, που λόγω του αισθητικού τους απολέσματος αποτελεί πνευματικό δημιούργημα, λόγω όμως της έλλειψης συγκεκριμένου βαθμού πνευματικής δημιουργίας, δεν μπορεί να προστατευτεί ως προϊόν της διανοίας προστατευόμενο με τη νομοθεσία προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας.  Το π.δ. 257/1997 ορίζει ως βιομηχανικό σχέδιο και υπόδειγμα την εξωτερικά ορατή εικόνα του συνόλου ή μέρους προϊόντος η οποία προκύπτει από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει και ιδίως τη γραμμή, το περίγραμμα, το χρώμα, το σχήμα, την μορφη΄ή τα υλικά του προϊόντος ή της διακόσμησής του ή της συσκευασίας του. Πρόκειται δηλαδή για νέες γραφικές ή έγχρωμες συνθε΄σεις ή τρισδιάστατες διαμορφώσεις που διασφαλίζουν ειδική εμφάνιση που μπορεί να χρησιμεύσει ως πρότυπο για τη βιομηχανική ή βιοτεχνική παραγωγή του αισθητικά διαμορφωμένου προϊόντος παρέχοντας παράλληλα αισθητική απόλαυση. Παράδειγμτα αποτελούν το σχήματα των επίπλων, υποδημάτων, διακοσμητικών αντικειμένων κ.ά.

Τα βιομηχανικά σχέδια προστατεύονται είτε με την καταχώριση σχετικής δήλωσης κατάθεσης στο Διεθνές Γραφείο στη Γενεύη είτε και στον Ο.Β.Ι., ο οποίος όμως υποχρεούται να την προωθήσει άμεσα στο Διεθνές Γραφείο της Γενεύης. Για την προστασία θα πρέπει τα σχέδια / υποδείγματα να έιναι νέα και να έχουν ατομικό χαρακτήρα.